Tóm tắt video về Lý luận Quy nạp và Suy diễn

Video chia sẻ về sự sáng tạo và hai cách lý luận chính: quy nạp (inductive reasoning) và suy diễn (deductive reasoning) [00:26].

1. Định nghĩa và so sánh hai phương pháp lý luận:

• Lý luận quy nạp (Inductive reasoning): Bắt đầu từ những quan sát cụ thể để tìm ra quy luật, tổng quát hóa và đưa ra kết luận hoặc lý thuyết [03:56].
  • Ví dụ: Đánh giá tình hình công ty bằng cách phân tích các báo cáo tài chính như doanh thu, chi phí, lợi nhuận và so sánh với các công ty khác [05:08].
• Lý luận suy diễn (Deductive reasoning): Bắt đầu bằng một lý thuyết hoặc giả định, sau đó dự đoán các khả năng có thể xảy ra và kiểm tra xem những hiện tượng dự đoán có thực sự diễn ra hay không [04:15].
  • Ví dụ: Để chẩn đoán vấn đề của một công ty, có thể bắt đầu bằng giả định khách hàng không thích sản phẩm, hoặc công ty đang bị đối thủ chơi xấu, sau đó tìm hiểu thêm thông tin để chứng minh giả định [05:42].

2. Tầm quan trọng của cả hai phương pháp và hạn chế khi chỉ dùng lý luận quy nạp:

• Hạn chế của lý luận quy nạp (inductive reasoning):
  • Chỉ dựa vào thông tin có sẵn có thể bỏ lỡ những thông tin cần thiết khác [07:32].
  • Suy luận dựa trên tập dữ liệu nhỏ có thể dẫn đến kết luận không chính xác [07:53].
  • Kết luận chỉ dựa vào những gì đã diễn ra sẽ không tạo ra sự đột phá và sáng tạo [08:19].
• Sức mạnh của tưởng tượng và phán đoán (deductive reasoning):
  • Người diễn giả nhấn mạnh rằng sự sáng tạo thường không đến từ những suy luận có lý mà từ trí tưởng tượng của con người [14:16].
  • Những phát minh, công nghệ đột phá đều bắt nguồn từ sự tưởng tượng, không chỉ dựa vào những gì đã biết hay thực tế hiện có [14:31].
  • Ví dụ về Apple iPad [08:30] và bộ phim Minority Report [11:00] minh họa cách trí tưởng tượng đã dẫn đến những đổi mới công nghệ sau này.

3. Tại sao khó tưởng tượng và phán đoán:

• Áp lực xã hội: Sợ bị coi là "viễn vông", "ảo tưởng" hoặc "không sống thực tế" nếu dám tưởng tượng [15:32].
• Hệ thống giáo dục: Quá chú trọng vào các môn khoa học và lý luận có đáp án rõ ràng, ít khuyến khích tư duy sáng tạo cá nhân [16:27]. Các bài toán thường đưa ra đầy đủ thông tin giả thiết, không yêu cầu phán đoán hay tìm kiếm thông tin bên ngoài [18:15].

4. Cách phát triển khả năng phán đoán và tưởng tượng:

Người diễn giả chia sẻ ba cách rèn luyện khả năng này qua việc chơi với con cái:

• Trò chơi "Theory" (Giả định): Quan sát một hiện tượng và mỗi người đưa ra một giả định khác nhau về lý do xảy ra hiện tượng đó, khuyến khích sự tưởng tượng phong phú và không giới hạn [20:18].
• Xây dựng thế giới tưởng tượng: Cùng con tưởng tượng và xây dựng một thế giới hư cấu (ví dụ: "Piggy Land"), khuyến khích các bé không ngần ngại tưởng tượng và không sợ những ý nghĩ "quái lạ" [21:37].
• Đừng sợ bị chán (bored): Khi không có các thiết bị điện tử, trẻ em (và cả người lớn) có xu hướng tự tìm cách sáng tạo và nghĩ ra nhiều trò chơi, ý tưởng hay hơn [23:01].

5. Bài học cá nhân từ thất bại ở McKinsey:

Người diễn giả từng bị từ chối khi ứng tuyển vào McKinsey sau đại học vì yếu về lý luận suy diễn (deductive reasoning), mặc dù rất mạnh về lý luận quy nạp (inductive reasoning) [02:26]. Kinh nghiệm này đã giúp cô nhận ra tầm quan trọng của việc phát triển khả năng phán đoán và tưởng tượng. Sau này, cô đã rèn luyện bằng cách luôn ép mình đưa ra các nhận định phán đoán sau khi xử lý vấn đề bằng lập luận có lý [25:51]. Cuối cùng, cô đã thành công khi ứng tuyển lại vào McKinsey sau chương trình MBA, chứng tỏ sự cải thiện đáng kể về khả năng này [26:41].